هر چند که رنگ و روی زيباست مرا
چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا
معلوم نشد که در طربخانه خاک
نقاش ازل بهر چه آراست مرا

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون عهده نمی شود کسی فردا را
حـالی خوش دار اين دل پر سودا را
می نوش به ماهتاب ای ماه که ما
بـسيار بـــگردد و نــيـابد ما را

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون در گذرم به باده شویید مرا
تلقين ز شراب ناب گویید مرا
خواهید به روز حشر یابید مرا
از خاک در میکده جوييد مرا

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چندان بخورم شراب کاین بوی شراب
آید ز تراب چون روم زیر تراب
گر بر سر خـاک من رسد مخموری
از بوی شراب من شود مست و خراب

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

بر لوح نشان بودنی ها بوده است
پیوسته قلم ز نيک و بد فرسوده است
در روز ازل هر آن چه بايست بداد
غم خوردن و کوشيدن ما بيهوده است

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

ای چرخ فلک خرابی از کینه تست
بیدادگری پیشه ديرينه تست
وی خاک اگر سينه تو بشکافند
بس گوهر قیمتی که در سینه تست

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون چرخ بکام يک خردمند نگشت
خواهی تو فلک هفت شمُر خواهی هشت
چون بايد مرد و آرزوها همه هِشت
چو مور خورد به گور و چه گرگ به دشت

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

اجزای پياله ای که در هم پيوست
بشکستن آن روا نمی دارد مست
چندين سر و ساق نازنين و کف دست
از مهر که پيوست و به کين که شکست

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

می خور که به زیر گل بسی خواهی خفت
بی مونس و بی رفيق و بی همدم و جفت
زنهار به کس مگو تو اين راز نهفت
هر لاله که پژمرد نخواهد بشکفت

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

می خوردن و شاد بودن آيين منست
فارغ بودن ز کفر و دين؛ دین منست
گفتم به عروس دهر کابين تو چیست
گفتــا دل خـرم تـو کابين مـن است

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

مهـتاب بــه نـور دامـن شـب بـشکافت
می نوش دمی خوش تر از اين نتوان یافت
خوش بــاش و بـينديش که مـهتاب بسی
اندر سر گور یک به یک خـواهد تافت

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

از منزل کفر تا به دين يک نفس است
وز عالم شک تا به یقین یک نفس است
ایـن یـک نفس عـزیز را خـوش مـیدار
کز حاصل عمر ما همین یک نفس است

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

شادی بطلب که حاصل عمر دمی است
هر ذره ز خاک کیقبادی و جمی است
احوال جهان و اصل این عمر که هست
خوابی و خیالی و فریبی و دمی است

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

اين کهنه رباط را که عالم نام است
آرامگه ابلق صبح و شام است
بزمی است که وامانده صد جمشید است
گوريست که خوابگاه صد بهرام است

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

بنگر ز جهان چه طرف بر بستم ؟ هیچ

وز حاصل عمر چیست در دستم ؟ هیچ

شـمع  طـربم  ولی  چـو  بنـشستم  هیچ

من  جام  جمم  ولی  چو  بشکستم هیچ

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون عمر بسر رسد چه بغداد و چه بلخ

پیمانه چو پر شود چه شيرين و چه تلخ
خوش باش که بعد از من و تو ماه  بسی
از سـلخ  بـغره  آیــد   از  غـره   بـسلخ

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

زان پیش  که  نام  تو  ز  عالم   برود

می خور که چو می بدل رسد غم برود
بگشای   سر   زلف  بتی   بند  به  بند
زان  پیش  که  بند  بندت  از هم  برود

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

اکنون  که  ز  خوشدلی  بجز نام  نماند

يک  همدم  پخته   جز  می  خام  نماند
دست  طرب  از  ساغر  می  باز  مگیر
امروز  که   در دست  بجز  جام   نماند

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

افسوس   که   نامه   جوانی   طی   شد
وان  تازه   بهار   زندگانی    طی   شد
حالی  که   ورا     نام   جوانی    گفتند
معلوم    نشد   که    او  کی آمد کی  شد

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

افسوس  که  سرمايه  ز کف بیرون  شد

در پای  اجل  بسی  جگر ها خون   شد
کس نامد از آن جهان که پرسم از  وی
کاحوال   مسافران   دنیا    چون     شد

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون روزی و عمر بيش و کم نتوان کرد

خود را به  کم  و  بيش  دژم  نتوان  کرد
کار من  و تو چنان که رای  من و توست
از  موم   بدست   خويش هم  نتوان  کرد

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

عمرت  تــا   کـی  بـه   خودپرستی    گــذرد
یا    در   پـی    نـیستی   و   هستی   گــذرد
می خور که چنین عمر که غم در پی  اوست
آن  بـه  کـه  بخواب  یا   به   مستی    گذرد

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

ای   بس  که  نباشیم و جهان خواهد بود

نی  نام  ز  ما  و  نه  نشان  خواهد  بود
زين   پيش  نبوديم   و  نبد   هیچ   خلل
زين   پس   چو  نباشيم همان خواهد بود

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

تا   خاک  مرا   به    قالب   آمیخته  اند
بس   فتنه   که  از خاک بر انگيخته اند
من   بهتر   از   اين    نمی توانم   بودن
کز  بوته   مرا   چنين  برون   ريخته اند

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

چون مرده شوم خاک مرا گم سازيد
احوال مــرا  عبرت  مــردم  سازيد
خاک  تن  من  به  باده  آغشته کنيد
وز  کـالبدم  خشت  سر  خم سازيد

 

منبع: خیام